Arezident İlham Əliyev diplomatik orqan rəhbərlərinin iştirakı ilə keçirilən müşavirədəki çıxışında bir sıra əhəmiyyətli məqamlara toxundu. Prinsip etibarilə, dövlət başçısının çıxışını proqram nitqi də hesab etmək olar. İ.Əliyev Azərbaycanı təmsil edən səfirləri işlədikləri ölkələrdə mətbuat və vətəndaş cəmiyyətləri institutları ilə daha fəal işləməyə çağırdı. Prezident məruzəsində Qərb dünyasına mesajlar da verdi — Azərbaycan həmin ölkələrə yatırımlar yatırmağa hazırdır.

Ən maraqlı məqam isə ondan ibarət idi ki, İ.Əliyev artan beynəlxalq təzyiqlər fonunda ictimai birliyə nail olmaq barədə çağırışlar etdi. Lakin dövlət başçısı opponentlərini iqtidarın qəbul etdiyi oyun şərtlərinə əməl etməyə səslədi və Fəvvarələr meydanındakı aksiyalara cəhdlərin bir daha təkrarlanmaması ilə bağlı mesajlarını verdi. Bir sözlə, “beynəlxalq təzyiqlərə davam gətirmək üçün birgə bəyanat imzalamaq və yalnız razılaşdırılmış ərazidə mitinq keçirmək lazımdır”, mesajı verildi.

Azərbaycanı tənqid edən beynəlxalq güclərə qarşı mübarizədə müxalifət və iqtidar bir cərgədə dayanmalıdır çağırışını dolayısı ilə olsa da edən prezident İ.Əliyev ona da işarə vurdu ki, opponentləri üçün tənqidləri müdafiə etmək əks effekt verəcək. Rəsmi Bakıya ünvanlanan tənqidlərdə konstruktivlik nümayiş etdirmək isə müxalifətə dividentlər vəd edə bilər.

Ümumiyyətlə, bu məsələ son zamanlar ciddi müzakirə predmetinə çevrilib. İqtidara doğru bircə addım atmaq Azərbaycan müxalifətini iki düşərgəyə böldü. Şərti olaraq onları siyasətdə “göyərçinlərə” və “qırğılara” bölmək məqbul hesab olunur.

Öncədən qeyd edək ki, böyük siyasət manevrlər tələb edir. Siyasi mübarizə heç bir halda düz xətt üzrə inkişaf edə bilməz. Türkiyənin keçmiş prezidenti mərhum Turqut Özal demişkən “böyük siyasət küçələrdə həll oluna bilməz”. Digər tərəfdən, siyasi liderlər atdıqları addımlara görə heç də dərhal hesabat verməli deyillər. Onların hansısa hesablanmış addımları ola bilər və fəndlərini de — şifrə etmək ciddi siyasətçiyə yaraşmaz.

Başqa bir yandan, “qiğılar”ın hər addımbaşı ultra-radikal bəyanatlarla çıxış etməsi, az qala hər manevri xəyanət kimi dəyərləndirməsi siyasi naşılıqdan xəbər verir. Resurslardan məhrum edilən, geosiyasi amillərə görə beynəlxalq dəstəyi olmayan siyasətçilərdən daha çox radikallıq tələb etmək yaranmış vəziyyəti düzgün təhlil edə bilməməkdən yaranır. Azərbaycan müxalifətinin zaman — zaman üzləşdiyi problemim kökündə digər amillərlə yanaşı, bolşevizm meylləri də dayanır.

Seçkilərə az bir zaman qalmış iqtidarı “linç edəcəkləri” ilə hədələyənlərin fonunda müxalifət liderlərinin “biz hakimiyyətdə olanlara düşmən kimi baxmırıq”, deməsini iqtidarın müqavimətini, aqressiyasını zəiflətməyə yönəldilən jest kimi dəyərləndirmək daha düzgün olardı. Burada “barışmazlıq donu geyinmək” yalnız fəsadlar törədə bilər.

Daha bir məqam gənc siyasətçilərin siyasət barədə romantik düşüncədən əl çəkə bilməmələridir. Azərbaycan kimi demokratik təsisatların oturuşmadığı ölkələrdə “ağ əlcəklərlə” siyasətlə məşğul olmağın nə demək olduğunu anlayan varmı?

Lakin digər tərəfdən, radikal mübarizə müstəvisində iqtidara qalib gəlməyin qəlizliyi “ağ bayraq” qaldırmaq zəruriliyi deyil, kiçik bir zaman üçün manevr imkanı yaratmalıdır.

Hazırda iki addım qabağa getmək üçün müxalifəti bir addım geri çəkilməyə nə vadar edə bilər? Şübhəsiz ki, ortada geniş ictimaiyyətə bəlli olmayan səbəblər var və YAP-müxalifət görüşü də məhz bunun nəticəsidir. Lakin burada bir məqama diqqət yetirmək lazım gəlir. Siyasi anlaşmalara görə tərəflər nə əldə edir? İlkin təsəvvürlərə görə, rəsmi Bakı beynəlxalq təzyiqləri səngitmək üçün vaxt qazanmış və siyasi opponentlərinin xidmətindən yararlanmış olur. Diasporamızın da bu prosesə qoşulması Azərbaycan hakimiyyətinə son dərəcə zəruri olan ölkədaxili birlik formatını əldə etməyə yardım etmiş olur.

Bəs müxalifət bu yaxınlaşmadan nə əldə edə bilər? Əgər, söhbət bir-iki müxalifətçinin azad olunmasından, yaxud hansısa siyasi liderin texniki probleminin həllindən gedirsə, bu uğursuz oyun kimi dəyərləndirilə bilər. Əgər söhbət, beynəlxalq güclərin də qatıldığı “islahatlar zərfi”nin işə düşməsindən gedirsə, bu barədə düşünməyə dəyər.

Yaranmış vəziyyət və dövlət başçısının müşavirədəki çıxışı hakimiyyətin islahatlarda həvəsli olmadığını üzə çıxarır.

Əgər konkret və aydın görünən məqsədlər yoxdursa, beynəlxalq təşkilatlarla münasibəti korlamaq müxalifətə ağır zərbə vura bilər.

İ. Əliyev adıçəkilən nitqində komandasını birliyə səslədi. Bu parçalanmaq təhlükəsinə qarşı edilən profilaktik addım kimi də dəyərləndirilə bilər.